Techniki konsultacji

Punkt konsultacyjny (punkt kontaktowy, pawilon konsultacyjny)

Typ narzędzia: interaktywne

Punkt konsultacyjny to wielofunkcyjne technika konsultacyjna, które pozwala na dotarcie do stosunkowo dużej liczby mieszkańców/ użytkowników terenu / interesariuszy. To miejsce, w którym mieszkańcy mogą zapoznać się z materiałem informacyjnym czy samym projektem planu/studium oraz wyrazić swoje opinie czy przedstawić pomysły i propozycje rozwiązań. Punkt konsultacyjny może przyjąć formę stacjonarną lub mobilną, punkt może mieścić się w urzędzie miasta czy innym publicznym budynku, ale najlepiej, aby znajdował się w przestrzeni objętej planem – w miejscu ogólnodostępnym, np. służącym mieszkańcom do wypoczynku (deptak, plac, park). Może występować pod postacią namiotu, kramu, drewnianej konstrukcji, a w wersji samochodowej – minivana lub kampera. Taki tymczasowo funkcjonujący w przestrzeni miejskiej pawilon konsultacyjny można stosować zarówno na etapie zbierania wniosków do planu/studium, jak i w czasie wyłożenia projektu do publicznego wglądu.

Dzięki punktowi konsultacyjnemu powstaje fizyczna przestrzeń, w której dochodzi do wymiany opinii, konfrontacji pomysłów, ścierania ze sobą różnych, często opozycyjnych, perspektyw – tę sposobność interakcji między mieszkańcami należy zaliczyć do jednej z mocnych stron tej technik. Punkt pełni ważną funkcję informacyjno-prezentacyjną i tym samym ułatwia mieszkańcom zrozumienie procesów planistycznych i konsultacyjnych, pozwala na zapoznanie z założeniami samego planu miejscowego/studium czy wniosków płynących z przeprowadzonych już konsultacji (zdjęcia i rysunki np. zamieszczone w formie wystawy, broszury informacyjnej, makieta na stole itp.). Obecność ekspertów (w tym planistów/projektantów), służących pomocą i wyjaśnieniem, dodatkowo zwiększa skuteczność tej techniki. W punkcie mieszkańcy mogą podzielić się opiniami, pomysłami i uwagami podczas luźnej dyskusji, ale także za pomocą przygotowanych formularzy (ankiet), tablicy/ściany opinii itp. Punkt/pawilon pozwala zatem na wprowadzenie dodatkowych narzędzi konsultacji, takich jak badanie ankietowe, wywiad indywidualny, spotkanie otwarte.

Warto pamiętać: Godziny funkcjonowania punktu konsultacyjnego powinny uwzględniać rytm życia mieszkańców. Warto, aby punkt był dostępny w różnych dniach tygodnia (w tym np. w dzień targowy czy w weekendy), o różnych godzinach (w tym popołudniowych). Kluczowy jest też dobór lokalizacji – miejsce uczęszczane, gdzie istnieją naturalne przepływy komunikacyjne. Dobrym rozwiązaniem może okazać się realizacji punktu podczas większych wydarzeń ogólnomiejskich czy też zaproponowanie podczas punktu niewielkich wydarzeń/elementów towarzyszących w atrakcyjnej formie (np. poczęstunek lemoniadą, gra terenowa, quiz, ruchoma makieta terenu itp.). Istotny element wyposażenia punktu lub jego najbliższego otoczenia to ławka, siedzisko itp., na którym uczestnicy konsultacji mogą usiąść i spokojnie zapoznać się z otrzymanymi materiałami. Ważne jest także, aby punkt konsultacyjny wyróżniał się i już samym wyglądem wzbudzał zainteresowanie przechodniów. Dyżurować w punkcie może pracownik urzędu, doświadczony moderator, urbanista/architekt, ważne jest, aby podczas dyżuru obecny był także wykonawca dokumentu planistycznego.

Przykłady zastosowania:

• W pierwszej edycji projektu „Szkoła świadomego planowania przestrzennego” punkt konsultacyjny zrealizowało 6 gmin. Przykładowo, w Przemyślu konsultacje dotyczyły miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru nowego cmentarza komunalnego. Terenowy punkt konsultacyjny działał przez dwa tygodnie (sierpień/wrzesień) przez sześć godzin dziennie i zlokalizowany był na Rynku Starego Miasta w pobliżu Urzędu Miasta. Co ważne, organizatorzy mieli przygotowany scenariusz awaryjny, z którego skorzystali – z powodu złych warunków atmosferycznych (silne opady deszczu) punkt na dwa dni został przeniesiony do hallu budynku Urzędu Miasta. Punkt odwiedziło 589 osób, a 282 wyraziły swoje opinie pisemne, wypełniając ankietę.
• Terenowy punkt konsultacyjny wykorzystano także podczas konsultacji dotyczących rewaloryzacji parku im. Marii Skłodowskiej-Curie przy ul. Wawelskiej w Warszawie. Punkt odbył się dwukrotnie – w dzień roboczy oraz w niedzielę i funkcjonował w postaci namiotu wyposażonego w materiały dotyczące procesu konsultacji.

Mapa interaktywna (geoankieta)

Typ narzędzia: internetowe, interaktywne

Narzędzie on-line działające w oparciu o technologię GIS pozwalające na wizualizację danych przestrzennych – obszaru poddanego planowi/studium. Za pomocą specjalnie przygotowanej ankiety mieszkańcy mogą nanosić informacje oraz wysuwać propozycje zmian funkcjonalno-przestrzennych bezpośrednio na mapie, a także komentować zaproponowane rozwiązania przestrzenne. Narzędzie może być wykorzystane zarówno na etapie składania wniosków do planu/studium oraz na etapie wyłożenia dokumentu do publicznego wglądu.

Jest to narzędzie wygodne dla użytkownika, pozwala na zachowanie anonimowości i uniknięcie konfrontacji, a jego forma zachęca do zabrania głosu osoby, które preferują udzielanie się w dyskusji za pośrednictwem nowoczesnych technologii. Geoankieta pozwala na uzyskanie różnego typu informacji dotyczących przestrzeni np. sposobów użytkowania, przyzwyczajeń mieszkańców, pomysłów na zmianę, potrzeb, „hierarchii wartości”: co jest ważne – a co nieistotne w kontekście korzystania z danej przestrzeni.

Warto pamiętać: Decydując się na wykorzystanie tego narzędzia, należy zadbać o jego intuicyjność i przyjazność dla użytkownika (m.in. zwięzły komunikat zachęcający do wypełnienia ankiety oraz przedstawiający cel badania, klarowna instrukcja wypełniania ankiety, czytelne wizualizacje itp.). Technika warto stosować zwłaszcza w konsultacjach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Przykłady zastosowania:

• W ramach poprzedniej edycji „Szkoły świadomego planowania przestrzennego” z mapy interaktywnej skorzystało 5 gmin (w oparciu o Geoportal).
• Geoankieta została wykorzystana podczas konsultacji towarzyszących opracowaniu mpzp dla rejonu Placu Zawiszy w Warszawie. Za pomocą narzędzia zebrano m.in. preferencje mieszkańców w zakresie utrzymania/zmian funkcji dla określonych części terenu.

Cykl artykułów w prasie lokalnej oraz stronie internetowej urzędu miasta/gminy

Typ narzędzia: internetowe

Cykliczna informacja z postępów procesu planowania zachęcająca mieszkańców do włączania się w proces wspólnego decydowania o przestrzeni poprzez kierowanie pytań do mieszkańców, wraz ze wskazaniem formy i czasu udzielania odpowiedzi. Ta metoda konsultacji powinna zachęcać mieszkańców do aktywności tj. do przyjścia na spotkanie, wzięcia udziału w ankiecie, zgłoszenia uwag w formie pisemnej itp. Jest to prosta i niskokosztowa technika konsultacji, której minusem jest fakt, iż dociera do stosunkowo ograniczonej liczby odbiorców.

Warto pamiętać: Ponieważ informacja prezentowana jest wśród innych treści – należy zadbać o to, by wizualnie wyróżniała się na ich tle. Należy także zwrócić uwagę, by komunikat kierowany do mieszkańców formułować w sposób zrozumiały, a terminy specjalistyczne i styl urzędowy ograniczyć do minimum.

Warsztaty przyszłościowe

Typ narzędzia: interaktywne

Warsztaty grupowe mające na celu wypracowanie wspólnej, możliwie akceptowalnej, wizji obszaru, który ma zostać poddany procesowi planowania przestrzennego. Wyróżnia się cztery główne fazy warsztatów przyszłościowych:

1. Faza przygotowawcza – etap wprowadzający: grupa zapoznaje się ze sobą oraz z tematem dyskusji.
2. Faza krytyki – w której uczestnicy skupiają się na negatywnych aspektach omawianego zagadnienia: słabych stronach, problemach, błędach.
3. Faza utopii – podczas tego etapu uczestnicy tworzą idealną wizję, która rozwiązałaby wszystkie zasygnalizowane wcześniej problemy.
4. Faza realizacji – ten etap ma na celu przekształcenie wizji wcześniej stworzonych przez uczestników warsztatu w propozycje konkretnych działań.

Warto pamiętać: Zaleca się, aby liczba osób biorących udział w warsztatach przyszłościowych mieściła się w granicach 20-30 osób. Warto także zadbać o informację zwrotną dla uczestników – krótki materiał podsumowujący warsztaty udostępniony, np. na stronie internetowej gminy.

Przykłady zastosowania:

• W ramach pierwszej edycji „Szkoły świadomego planowania przestrzennego” warsztaty przyszłościowe przeprowadziło 5 gmin. W przypadku Szczucina warsztaty zaplanowano i zrealizowano na początku procesu konsultacyjnego, co miało pozwolić na zebranie wstępnych oczekiwań mieszkańców.

Spacer badawczy

Typ narzędzia: interaktywne

Spacer badawczy to jakościowa technika badawcza łącząca wywiad indywidualny z badaniami etnograficznymi. Spacer odbywa się po wybranym wcześniej terenie, a jego uczestnikami są zazwyczaj osoby związane z przestrzenią (mieszkańcy, użytkownicy, interesariusze). Uczestnicy dzielą się opiniami na temat funkcjonalności i atrakcyjności przestrzeni, odwołując się do wiedzy i indywidualnych doświadczeń, a także zgłaszają postulaty i propozycje konkretnych zmian czy rozwiązań. Spacer badawczy może także przyjąć formę „wizji lokalnej” – eksperckiego spaceru terenowego po obszarze, który ma zostać poddany procesowi planowania przestrzennego.

Warto pamiętać: Technika sprawdza się lepiej przy mniejszych powierzchniowo terenach oraz w okresie wiosenno-letnim. Należy pamiętać o przejściu trasy spaceru przed realizacją techniki, aby zweryfikować czas, lokalizację przystanków czy sprawdzić dostęp do toalet.

Przykłady zastosowania:

• W ramach poprzedniej edycji projektu „Szkoła świadomego planowania przestrzennego” grupowy spacer badawczy zrealizowały m.in. Głogówek i Liszki. W Głogówku tę technikę zastosowano w ramach konsultacji mpzp dla centrum miasta w celu zdiagnozowania problemów.
• Metodą spaceru badawczego posłużono się podczas konsultacji społecznych dotyczących oświetlenia podwórek na Woli w Warszawie w 2010 r.

Badanie ankietowe – sondaż uliczny

Typ narzędzia: interaktywne

Badanie ankietowe prowadzone za pomocą wywiadu kwestionariuszowego (PAPI) to klasyczna metoda stosowana w badaniach ilościowych. Krótka rozmowa między respondentem a badaczem odbywa się w oparciu o opracowany wcześniej kwestionariusz. Dzięki technice możliwe jest zebranie, w krótkim czasie i w dużej skali, wstępnych oczekiwań użytkowników przestrzeni, np. poznanie stosunku badanych do przestrzeni, identyfikacja głównych zjawisk, trendów, zarys kierunków zagospodarowania, itp.

Warto pamiętać: Planując technikę należy pamiętać, aby starannie dobrać miejsce przeprowadzania badań (punkty centralne, z których korzysta wiele osób) oraz termin jej realizacji.

Przykłady zastosowania: Technika została wykorzystana w Przemyślu podczas konsultacji mpzp. Mieszkańców Przemyśla pytano o potrzebę utworzenia nowego cmentarza na terenie gminy oraz o jego preferowane zagospodarowanie. W rezultacie za pomocą tej techniki zebrano opinie od 400 osób.

Badanie ankietowe – badania CAWI (ankieta on-line)

Typ narzędzia: internetowe

Badanie ankietowe w oparciu o ankietę on-line to jedna z technik badań ilościowych. Badanie można przeprowadzić przy pomocy różnych narzędzi – darmowych formularzy lub płatnych platform ankietowych. Główną zaletą jest wygoda i komfort respondentów, którzy mogą wypełnić ankietę w dogodnym dla siebie miejscu i momencie. Istotnym udogodnieniem jest automatyzacja narzędzia: odpowiedzi badanych są automatycznie kodowane, a dane zapisywane w bazie, co pozwala szybko uzyskać wyniki.

Warto pamiętać: Należy zadbać o dostępność ankiety (link umieszczony w widocznym miejscu na stronie) oraz jej czytelność pod względem graficznym i językowym. Dobrym rozwiązaniem jest także zamieszczanie grafik, np. propozycji planu, dzięki czemu mieszkańcy mogą łatwiej odnieść się do koncepcji.

Przykłady zastosowania:

• W pierwszej edycji projektu „Szkoła świadomego planowania przestrzennego” blisko połowa gmin zdecydowała się na właśnie tę technikę. W Gryfowie Śląskim badanie CAWI przeprowadzono na początku I etapu konsultacji, kiedy zbierano wstępne pomysły i oczekiwania mieszkańców.

Wywiad indywidualny

Typ narzędzia: interaktywne

Wywiad indywidualny jest jedną z podstawowych metod badań jakościowych. Przybiera formę rozmowy według częściowo ustrukturyzowanego scenariusza i umożliwia dotarcie do informacji, pogłębiając spostrzeżenia pozyskane drogą badań ilościowych. Dzięki tej metodzie możliwe jest poznanie indywidualnych opinii związanych z potrzebami/oczekiwaniami związanymi z przestrzenią. Technika może mieć szczególne znaczenie przy tematach budzących kontrowersje.

Warto pamiętać: Warto wcześniej przygotować rozmówcę pod kątem tematyki konsultowanego dokumentu, np. przy pomocy broszury informacyjnej. Szczególnie wartościowe mogą okazać się wywiady przeprowadzone ze specjalistami w danym temacie czy z reprezentantami grup mieszkańców.

Przykłady zastosowania:

• Technika została wykorzystana w Chełmku podczas konsultacji towarzyszących opracowaniu miejscowego planu zagospodarowania. Zastosowano ją w celu poznania opinii przedsiębiorców odnośnie funkcjonowania, zagospodarowania i przyszłości Miejscowej Strefy Aktywności Gospodarczej (MSAG).

Warsztat wydobywczy – deliberative mapping

Typ narzędzia: interaktywne

Rodzaj grupowej pracy warsztatowej, której celem jest zbadanie preferencji mieszkańców oraz zebranie propozycji możliwych rozwiązań projektowych. W spotkaniu uczestniczą zarówno mieszkańcy reprezentujący różne środowiska, jak i eksperci (planiści, projektanci, przedstawiciele administracji). Uczestnicy pracują podzieleni na panele tematyczne. To mieszkańcy ustalają hierarchię omawianych kwestii i prezentują własne opinie na ich temat – nie są ograniczani przez ekspertów. Formuła ta ma ułatwić zrozumienie perspektyw każdej ze stron.

Warto pamiętać: Przydatne okaże się przygotowanie materiałów ułatwiających dyskusję, m.in. wielkoformatowych map. Ciekawym pomysłem może być także połączenie warsztatu ze spacerem badawczym.

Przykłady zastosowania:

• Tego typu warsztat odbył się w Liszkach w ramach konsultacji społecznych dotyczących opracowania MPZP dla sołectw Budzynia i Cholerzyna, a jego celem było zebranie wniosków dotyczących zagospodarowania obu jezior.

Warsztaty konsultacyjne

Typ narzędzia: interaktywne

Spotkanie grupowe, którego celem jest wspólne przeanalizowanie kluczowych dla procesu planistycznego kwestii/problemów. Prace przebiegają w formie pracy grupowej wspartej licznymi metodami aktywizującymi, pozwalającymi uczestnikom na wyrażenie opinii i wypracowanie możliwych rozwiązań. Proces konsultacji może zostać wzmocniony przez zastosowanie technik rysunkowych, pracy przy mapie czy makiecie.

Warto pamiętać: Istotny jest odpowiedni dobór miejsca i terminu warsztatów (miejsce dostępne, godziny popołudniowe). W przypadku braku doświadczenia warto zaangażować zewnętrznego moderatora. Do dobrych praktyk należy zapewnienie opieki dla dzieci na czas warsztatu.

Przykłady zastosowania:

• Warsztaty były jedną z technik wykorzystanych podczas konsultacji społecznych do opracowania koncepcji architektoniczno-urbanistycznej Centrum Lokalnego „Chruściela” w Warszawie.

World Café

Typ narzędzia: interaktywne

Technika World Café (Rozmowy w kawiarence) to rodzaj pracy warsztatowej nastawionej na konwersację. Metoda pozwala w uporządkowany sposób przeprowadzić grupowy proces wymiany opinii i generowania pomysłów. Nazwa techniki odzwierciedla swobodną „kawiarnianą” atmosferę dyskusji, która odbywa się w mniejszych grupach, przy stolikach. Dla każdego stolika wyznacza się określony temat dyskusji oraz gospodarza. Po pewnym czasie uczestnicy przenoszą się do innego stolika, aby dyskutować nad nowym zagadnieniem.

Warto pamiętać: Należy zadbać o odpowiednie zaaranżowanie sali, tak by oddać charakter techniki, a jednocześnie zapewnić komfortowe warunki do pracy.

Przykłady zastosowania:

• Z techniki skorzystała Trzebinia podczas konsultacji mpzp obszaru Śródmieście-Południe. Uczestnicy rozmawiali m.in. o funkcjach terenu i estetyce przestrzeni.

Warsztat plenerowy

Typ narzędzia: interaktywne

Odmiana klasycznego warsztatu – grupowa praca warsztatowa bezpośrednio w terenie, którego dotyczą konsultacje. Pozwala na zebranie potrzeb i oczekiwań mieszkańców, a także na przedstawienie wariantów rozwiązań (np. za pomocą prototypowania). Wyjście z budynku ma także symboliczny charakter: wyraża otwarcie na ludzi i ich problemy. Mimo, iż technika wymaga nieco większego wysiłku, jakość zebranych uwag odwzajemnia starania organizatorów.

Warto pamiętać: Warto zaplanować technikę na okres wiosenno-letni. Należy także pamiętać o opracowaniu planu awaryjnego na wypadek niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Przykłady zastosowania:

• Technikę przeprowadzono w Oleśnicy podczas konsultacji mpzp. Warsztat zlokalizowany był na terenie osiedla objętego sporządzanym planem miejscowym. Zapewniono namioty, megafon, atrakcyjne wizualnie materiały.

Sondaż deliberatywny ®

Typ narzędzia: interaktywne

Licencjonowana, wieloetapowa metoda konsultacji społecznych, której celem jest poznanie rozkładu opinii przy zapewnieniu pełnego dostępu do informacji. Proces obejmuje przygotowanie materiałów informacyjnych, przeprowadzenie sondażu bazowego na reprezentatywnej próbie mieszkańców, a następnie debatę publiczną z częścią uczestników ankiety. Metoda została opracowana przez prof. Jamesa Fishkina i jest rozwijana przez Centrum Demokracji Deliberatywnej na Uniwersytecie Stanforda.

Przykłady zastosowania:

• Metoda została po raz pierwszy wykorzystana w Polsce w 2009 r. przy okazji dyskusji o zagospodarowaniu stadionu „Lecha” w Poznaniu po EURO 2012.

Future city game

Typ narzędzia: interaktywne

Technika pozwala stworzyć wspólną wizję rozwoju przestrzennego miasta bądź jego fragmentu. Future City Game to zazwyczaj trwające dzień lub dwa dni spotkanie, w którym uczestniczą różni interesariusze: mieszkańcy i eksperci. Warsztaty składają się z kilku etapów (10 kroków), podczas których dokonuje się m.in. analizy problemów, generowania pomysłów, testowania ich w terenie i prezentacji ostatecznych koncepcji. Metodologia została opracowana przez British Council.

Przykłady zastosowania:

• Technikę wykorzystano do zaplanowania zagospodarowania i ożywienia społecznego ulicy Samborskiej w Warszawie.

Planowanie partycypacyjne

Typ narzędzia: interaktywne

Proces składający się z trzech etapów: analizy środowiskowej, interaktywnego projektowania i wypracowania ostatecznej koncepcji. Pierwszy etap polega na badaniach społecznych. Drugi etap to projektowanie rozwiązań w ścisłej współpracy z interesariuszami podczas warsztatów. Ostatni etap polega na dyskusji nad wypracowanymi koncepcjami i podjęciu ostatecznej decyzji co do wyboru propozycji planistycznej.

Warto pamiętać: Aby zapewnić jak najwyższą jakość działań, od samego początku procesu warto włączyć wykonawcę projektu/dokumentu planistycznego.

Przykłady zastosowania:

• Techniką posłużono się podczas dyskusji nad sposobem zagospodarowania Parku Opaczewskiego w Warszawie (2010 r.).

Planning for Real ™

Typ narzędzia: interaktywne

Technika służy planowaniu rozwoju społeczności lokalnych, pozwalając na wyartykułowanie przez mieszkańców swoich potrzeb za pomocą dyskusji oraz trójwymiarowej makiety. Metoda zakłada pracę w grupie, a kluczowym elementem jest model przestrzenny omawianego obszaru. Na gotowej makiecie uczestnicy umieszczają karty przedstawiające różne lokalne kwestie i propozycje. Technika jest opatrzona znakiem ochronnym The Neighbourhood Initiatives Foundation (NIF).

Warto pamiętać: Ponieważ jest to technika licencjonowana, kluczowe jest zaangażowanie profesjonalnego moderatora, który posiada licencję. Ważna jest jakość makiety.

Przykłady zastosowania:

• Technikę zrealizowano w Sosnowcu podczas konsultacji mpzp dzielnicy Maczki. Dobrym rozwiązaniem było zaangażowanie dzieci w przygotowanie makiety.

Charrette

Typ narzędzia: interaktywne

Warsztaty urbanistyczne oparte na idei tzw. projektowania otwartego. Technika zakłada intensywne, kilkudniowe sesje warsztatowe z zaangażowanymi interesariuszami, których celem jest wypracowanie i zaprezentowanie wspólnej koncepcji zagospodarowania przestrzeni. Proces składa się z kilku etapów: podziału tematu, pracy w grupach, a następnie wspólnego omawiania postępów na forum.

Warto pamiętać: Należy zadbać o szerokie działania informacyjne i promocyjne oraz o koordynację działań rekrutacyjnych.

Przykłady zastosowania:

• W 2016 r. warsztaty Charrette odbyły się w Warszawie jako trzeci etap procesu partycypacyjnego zagospodarowania Pola Mokotowskiego.

Badania w działaniu (ocena partycypacyjna)

Typ narzędzia: interaktywne

Podejście badawcze, którego celem jest nie tylko pozyskanie wiedzy, ale także wytworzenie praktycznych rozwiązań. Za jego pomocą można przeprowadzić diagnozę obszaru, wypracować wspólną wizję rozwoju czy zebrać propozycje rozwiązań. Jedną z popularniejszych form jest włączenie do badań młodzieży szkolnej w roli „badaczy”, którzy przeprowadzają wywiady i ankiety wśród mieszkańców.

Warto pamiętać: Czynnikiem sukcesu jest dobrowolność uczestnictwa. W przypadku realizacji badań przez młodzież kluczowe jest odpowiednie zaplanowanie harmonogramu, aby nie kolidował z obowiązkami szkolnymi.

Przykłady zastosowania:

• Badania w działaniu zrealizowało 11 gmin uczestniczących w pierwszej edycji projektu „Szkoła świadomego planowania przestrzennego”, m.in. Twardogóra, Ustrzyki Dolne, Proszowice.

Spotkania otwarte

Typ narzędzia: interaktywne

Jedno z częściej stosowanych narzędzi partycypacyjnych. W spotkaniu mogą wziąć udział wszyscy zainteresowani mieszkańcy, by podzielić się swoimi potrzebami, opiniami i pomysłami. Dużą zaletą tej formy jest fakt, że pozwala ona na skonfrontowanie perspektyw mieszkańców, władz i projektantów. Uczestnicy mogą formułować swoje uwagi oraz zadawać pytania przedstawicielom władz bądź ekspertom.

Warto pamiętać: Zaleca się udział moderatora, który zadba o przestrzeganie porządku i merytoryki rozmowy. Warto rozważyć organizację spotkania otwartego jako wprowadzenia do konsultacji na początku procesu oraz jako podsumowania na jego zakończenie.

Przykłady zastosowania:

• Technikę zastosowała gmina Ryglice podczas konsultacji SUiKZP. Zorganizowano serię spotkań otwartych w siedmiu miejscowościach na terenie gminy.

DEMOCS (Deliberative Meetings of Citizens)

Metoda, która ma umożliwić niewielkiej grupie mieszkańców dyskusję na tematy związane z życiem publicznym. Wykorzystuje format gry karcianej: odkrywając poszczególne karty, uczestnicy kompletują informacje dotyczące przedmiotu konsultacji i uzyskują obraz sytuacji złożony z różnych punktów widzenia. Spotkania DEMOCS, ze względu na ich informacyjny charakter, stanowią dobry sposób na rozpoczęcie procesu konsultacji.

Warto pamiętać: Aby podnieść efektywność konsultacji zaleca się zaangażowanie moderatora/facylitatora, który będzie stanowił wsparcie podczas dyskusji.

Spotkania konsultacyjne

Typ narzędzia: interaktywne

Stosunkowo powszechna, łatwa w realizacji i niedroga metoda. Pozwala na poznanie opinii, ale także wspólne wypracowanie rozwiązań dla decyzji planistycznych. Spotkania mogą być dedykowane konkretnej grupie interesariuszy (np. przedsiębiorcom) lub skierowane do ogółu. Ważną rolę odgrywają eksperci, którzy moderują spotkanie, prezentują propozycje i odpowiadają na pytania.

Warto pamiętać: Zapraszając różne grupy interesariuszy ważne jest, aby miejsce spotkania pozostało neutralne dla wszystkich. Dobrą praktyką jest zatrudnienie zewnętrznego moderatora.

Przykłady zastosowania:

• Spotkania konsultacyjne były jedną z technik wykorzystanych podczas konsultacji dotyczących utworzenia dziennego domu wsparcia dla Powstańców Warszawskich przy ul. Hrubieszowskiej 9 w Warszawie.

Interaktywny model terenu 3D

Trójwymiarowy model utworzony z wykorzystaniem oprogramowania, który pozwala przedstawić atrakcyjną wizualnie i łatwą do zrozumienia propozycję projektu koncepcyjnego. Intuicyjne narzędzia nawigacyjne umożliwiają swobodne badanie zaproponowanego rozwiązania w kontekście istniejącego otoczenia. Funkcja interaktywnej edycji projektów pozwala wprowadzać informacje zwrotne uzyskane od interesariuszy.

Warto pamiętać: Jest to jedna z bardziej kosztownych metod. Rekomendowana jest dla mniejszych powierzchniowo dokumentów planistycznych. Warto ją wykorzystać na bardziej zaawansowanym etapie konsultacji.

Przykłady zastosowania:

• Interaktywny model terenu 3D w połączeniu z krótką ankietą zastosowano podczas konsultacji towarzyszących rewitalizacji Miasta Biłgoraj.

Konsultacje pisemne

Jedna z najprostszych metod. W określonym przedziale czasowym mieszkańcy mogą składać pisemnie wnioski i uwagi do planu/studium. W celu usprawnienia procesu można przygotować formularze ankiety. Powinny być one dostępne w urzędzie oraz do pobrania na stronie internetowej.

Warto pamiętać: Technika powinna być stosowana jako uzupełnienie metod interaktywnych, a nie jako samodzielna forma pozyskiwania opinii.

Przykłady zastosowania:

• Konsultacje pisemne wykorzystała Oleśnica. W ramach tej techniki wysłano listy informacyjne do właścicieli nieruchomości z terenu objętego planem, co okazało się dobrym sposobem na zaktywizowanie mieszkańców.

Konsultacje on-line

Typ narzędzia: internetowe

Ta forma konsultacji ma przede wszystkim charakter informacyjny, jest łatwa do przeprowadzenia i tania. Warto ją realizować przez cały czas trwania procesu konsultacyjnego. Konsultacje on-line mogą być prowadzone na różne sposoby, np. przez interaktywny formularz, geodyskusję, sondę, dedykowaną stronę z forum dyskusyjnym czy media społecznościowe.

Warto pamiętać: Należy pamiętać, aby treści prezentowane w Internecie były przystępne i przyciągające uwagę. W przypadku dyskusji na forum należy wyznaczyć osobę odpowiedzialną za moderację.

Przykłady zastosowania:

• Konsultacje on-line towarzyszyły działaniom „Programu rewitalizacji obszaru Starego Miasta i Śródmieścia w Olsztynie”.
• Metodę geodyskusji zastosowano w Poznaniu podczas konsultacji projektu mpzp „Park Kasprowicza”.