  |
||||||||||||||||||||||||||
|
Techniki konsultacji
|
||||||||||||||||||||||||||
Punkt konsultacyjny (punkt kontaktowy, pawilon konsultacyjny) Typ narzędzia: interaktywne
Punkt konsultacyjny to wielofunkcyjne technika konsultacyjna, które pozwala na dotarcie do stosunkowo dużej liczby mieszkańców/ użytkowników terenu / interesariuszy. To miejsce, w którym mieszkańcy mogą zapoznać się z materiałem informacyjnym czy samym projektem planu/studium oraz wyrazić swoje opinie czy przedstawić pomysły i propozycje rozwiązań. Punkt konsultacyjny może przyjąć formę stacjonarną lub mobilną, punkt może mieścić się w urzędzie miasta czy innym publicznym budynku, ale najlepiej, aby znajdował się w przestrzeni objętej planem – w miejscu ogólnodostępnym, np. służącym mieszkańcom do wypoczynku (deptak, plac, park). Może występować pod postacią namiotu, kramu, drewnianej konstrukcji, a w wersji samochodowej – minivana lub kampera. Taki tymczasowo funkcjonujący w przestrzeni miejskiej pawilon konsultacyjny można stosować zarówno na etapie zbierania wniosków do planu/studium, jak i w czasie wyłożenia projektu do publicznego wglądu. Dzięki punktowi konsultacyjnemu powstaje fizyczna przestrzeń, w której dochodzi do wymiany opinii, konfrontacji pomysłów, ścierania ze sobą różnych, często opozycyjnych, perspektyw – tę sposobność interakcji między mieszkańcami należy zaliczyć do jednej z mocnych stron tej technik. Punkt pełni ważną funkcję informacyjno-prezentacyjną i tym samym ułatwia mieszkańcom zrozumienie procesów planistycznych i konsultacyjnych, pozwala na zapoznanie z założeniami samego planu miejscowego/studium czy wniosków płynących z przeprowadzonych już konsultacji (zdjęcia i rysunki np. zamieszczone w formie wystawy, broszury informacyjnej, makieta na stole itp.). Obecność ekspertów (w tym planistów/projektantów), służących pomocą i wyjaśnieniem, dodatkowo zwiększa skuteczność tej techniki. W punkcie mieszkańcy mogą podzielić się opiniami, pomysłami i uwagami podczas luźnej dyskusji, ale także za pomocą przygotowanych formularzy (ankiet), tablicy/ściany opinii itp. Punkt/pawilon pozwala zatem na wprowadzenie dodatkowych narzędzi konsultacji, takich jak badanie ankietowe, wywiad indywidualny, spotkanie otwarte. Warto pamiętać: Godziny funkcjonowania punktu konsultacyjnego powinny uwzględniać rytm życia mieszkańców . Warto, aby punkt był dostępny w różnych dniach tygodnia (w tym np. w dzień targowy czy w weekendy), o różnych godzinach (w tym popołudniowych). Kluczowy jest też dobór lokalizacji – miejsce uczęszczane, gdzie istnieją naturalne przepływy komunikacyjne. Dobrym rozwiązaniem może okazać się realizacji punktu podczas większych wydarzeń ogólnomiejskich czy też zaproponowanie podczas punktu niewielkich wydarzeń/elementów towarzyszących w atrakcyjnej formie (np. poczęstunek lemoniadą, gra terenowa, quiz, ruchoma makieta terenu itp.). Istotny element wyposażenia punktu lub jego najbliższego otoczenia to ławka, siedzisko itp., na którym uczestnicy konsultacji mogą usiąść i spokojnie zapoznać się z otrzymanymi materiałami. Ważne jest także, aby punkt konsultacyjny wyróżniał się i już samym wyglądem wzbudzał zainteresowanie przechodniów. Dyżurować w punkcie może pracownik urzędu, doświadczony moderator, urbanista/architekt, ważne jest, aby podczas dyżuru obecny był także wykonawca dokumentu planistycznego. Przykłady zastosowania:
Mapa interaktywna (geoankieta) Typ narzędzia: internetowe, interaktywne
Narzędzie on-line działające w oparciu o technologię GIS pozwalające na wizualizację danych przestrzennych – obszaru poddanego planowi/studium. Za pomocą specjalnie przygotowanej ankiety mieszkańcy mogą nanosić informacje oraz wysuwać propozycje zmian funkcjonalno-przestrzennych bezpośrednio na mapie, a także komentować zaproponowane rozwiązania przestrzenne. Narzędzie może być wykorzystane zarówno na etapie składania wniosków do planu/studium oraz na etapie wyłożenia dokumentu do publicznego wglądu. Jest to narzędzie wygodne dla użytkownika, pozwala na zachowanie anonimowości i uniknięcie konfrontacji, a jego forma zachęca do zabrania głosu osoby, które preferują udzielanie się w dyskusji za pośrednictwem nowoczesnych technologii. Ponadto za pomocą popularnych portali internetowych czy mediów społecznościowych w łatwy sposób można promować narzędzie i zachęcać do wzięcia udziału w badaniu. Geoankieta pozwala na uzyskanie różnego typu informacji dotyczących przestrzeni np. sposobów użytkowania, przyzwyczajeń mieszkańców, pomysłów na zmianę, potrzeb, „hierarchii wartości”: co jest ważne – a co nieistotne w kontekście korzystania z danej przestrzeni. Narzędzie może też pozwolić na prezentację głównych założeń i wariantów opracowanego już planu/studium w formie wizualnej, uzupełnionej o element tekstowy oraz możliwość zostawienia komentarza na temat zaproponowanych rozwiązań. Warto pamiętać: Decydując się na wykorzystanie tego narzędzia, należy zadbać o jego intuicyjność i przyjazność dla użytkownika (m.in. zwięzły komunikat zachęcający do wypełnienia ankiety oraz przedstawiający cel badania, klarowna instrukcja wypełniania ankiety, czytelne wizualizacje itp.). Technika warto stosować zwłaszcza w konsultacjach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Przykłady zastosowania:
Cykl artykułów w prasie lokalnej oraz stronie internetowej urzędu miasta/gminy Typ narzędzia: internetowe*
Cykliczna informacja z postępów procesu planowania zachęcająca mieszkańców do włączania się w proces wspólnego decydowania o przestrzeni poprzez kierowanie pytań do mieszkańców, wraz ze wskazaniem formy i czasu udzielania odpowiedzi. Ta metoda konsultacji powinna zachęcać mieszkańców do aktywności tj. do przyjścia na spotkanie, wzięcia udziału w ankiecie, zgłoszenia uwag w formie pisemnej itp. Strona internetowa – zwiększanie oddziaływania i grupy odbiorców poprzez komunikaty podpięte pod media społecznościowe. Jest to prosta i niskokosztowa technika konsultacji, której minusem jest fakt, iż dociera do stosunkowo ograniczonej liczby odbiorców. Warto pamiętać: Ponieważ informacja prezentowana jest wśród innych treści – należy zadbać o to, by wizualnie wyróżniała się na ich tle. Należy także zwrócić uwagę, by komunikat kierowany do mieszkańców formułować w sposób zrozumiały, a terminy specjalistyczne i styl urzędowy ograniczyć do minimum. Warsztaty przyszłościowe Typ narzędzia: interaktywne
Warsztaty grupowe mające na celu wypracowanie wspólnej, możliwie akceptowalnej, wizji obszaru, który ma zostać poddany procesowi planowania przestrzennego. Uczestnikami warsztatów mogą być zarówno reprezentanci środowiska przedsiębiorców, lokalni liderzy społeczni, członkowie organizacji pozarządowych, przedstawiciele grup mieszkańców, jak i przedstawiciele samorządu lokalnego. Temat warsztatów powinien być jednocześnie precyzyjnie określony, ale i szeroki, aby stymulował kreatywną dyskusję oraz umożliwiał podzielenie się uczestników na kilka grup roboczych (zajmujących się wybranymi aspektami tematu). Wyróżnia się cztery główne fazy warsztatów przyszłościowych:
Warto pamiętać: W przypadku warsztatów przyszłościowych, podobnie jak innych metod pracy w grupie, ważnym czynnikiem sukcesu konsultacji jest sprawny proces pracy – a co się z tym wiąże: liczba uczestników spotkania. Zaleca się zatem, aby liczba osób biorących udział w warsztatach przyszłościowych mieściła się w granicach 20-30 osób.Ponadto, w przypadku obszernego dokumentu (studium) rekomenduje się wydzielenie kilku priorytetowych kwestii do dyskusji czy też wybranie grupy interesariuszy, do których należy dedykować warsztaty. Warto także zadbać o informację zwrotną dla uczestników – krótki materiał podsumowujący warsztaty udostępniony, np. na stronie internetowej gminy. Przykład zastosowania:
Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawy” współfinansowanego przez Norwegię w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz ze środków budżetu Państwa, realizowanego przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Spacer badawczy Typ narzędzia: interaktywne
Spacer badawczy to przede wszystkim jakościowa technika badawcza łącząca wywiad indywidualny z badaniami etnograficznymi, którą z powodzeniem można stosować jako jedną z metod konsultacji społecznych. Spacer odbywa się po wybranym wcześniej terenie np. ulicy, dzielnicy, a jego uczestnikami są zazwyczaj osoby związane z przestrzenią (mieszkańcy, użytkownicy, interesariusze). Badanym towarzyszy badacz (osoba prowadząca spacer), który prowadzi rozmowę według opracowanego wcześniej scenariusza oraz na bieżąco rejestruje spostrzeżenia wyrażone wprost przez uczestników, a także własne uwagi i komentarze. Uczestnicy dzielą się opiniami na temat funkcjonalności i atrakcyjności przestrzeni, odwołując się do wiedzy i indywidualnych doświadczeń, a także zgłaszają postulaty i propozycje konkretnych zmian czy rozwiązań Spacer badawczy może mieć na celu poznanie ogólnej opinii odnośnie danego terenu, ale może być również ukierunkowany na zbadanie potrzeb w konkretnym zakresie, np. przystosowania przestrzeni dla konkretnych grup mieszkańców czy kwestii oświetlenia i bezpieczeństwa. Spacer badawczy, czerpiąc z osobistego doświadczenia jednostki, pozwala zatem na pogłębione zdiagnozowanie potrzeb i problemów związanych z daną przestrzenią. W klasycznej wersji spaceru badawczego bierze udział tylko jeden uczestnik, oraz jeden badacz-moderator. Metodę tę można modyfikować, poszerzając zarówno grupę uczestników, jak i moderatorów. Spacer grupowy może z kolei, w zależności od celu konsultacji, przyjąć różne warianty, np. spaceru eksperckiego (wizji lokalnej/ wizji terenu) czy spaceru architektonicznego. Spacer badawczy może także przyjąć formę „wizji lokalnej” – eksperckiego spaceru terenowego po obszarze, który ma zostać poddany procesowi planowania przestrzennego. Wówczas uczestniczy w nim niewielka grupa osób (ok. 5-8 osób): przedstawicieli samorządu i lokalnych środowisk w towarzystwie ekspertów – planistów oraz konsultantów. Celem takiego spaceru jest zidentyfikowanie najważniejszych potrzeb, oczekiwań oraz planów związanych z wybraną przestrzenią, poznanie funkcji i statusu miejsca w świadomości zbiorowej mieszkańców, wreszcie – wspólna ocena stanu terenu (określenie potencjałów oraz obszarów wymagających interwencji). Warto pamiętać: Technika sprawdza się lepiej przy mniejszych powierzchniowo terenach (kiedy wytyczona trasa spaceru nie jest zbyt długa, a poszczególne przystanki są w obrębie pieszego dojścia) oraz w okresie wiosenno-letnim, kiedy warunki atmosferyczne są bardziej sprzyjające aktywnościom na powietrzu. Należy pamiętać o przejściu trasy spaceru przed realizacją techniki, aby sprawdzić ile faktycznie zajmuje przejście całej trasy, zweryfikować lokalizację przystanków czy sprawdzić dostęp do toalet. Organizatorzy powinni być przygotowani, że spacer może się wydłużyć ze względu na zaangażowaniu uczestników w dyskusję – warto wówczas zapewnić miejsce, gdzie można usiąść i kontynuować rozmowę; Przykłady zastosowania:
Badanie ankietowe – sondaż uliczny Typ narzędzia: interaktywne
Badanie ankietowe prowadzone za pomocą wywiadu kwestionariuszowego (Paper and Pencil Interview – PAPI) to klasyczna metoda stosowana w badaniach ilościowych. Krótka rozmowa między respondentem a badaczem odbywa się w oparciu o opracowany wcześniej kwestionariusz. Metoda umożliwia bezpośredni kontakt respondenta z ankieterem, co pozwala na uzyskanie stosunkowo dokładnych informacji. Dzięki technice możliwe jest zebranie, w krótkim czasie i w dużej skali, wstępnych oczekiwań użytkowników przestrzeni, np. poznanie stosunku badanych do przestrzeni, identyfikacja głównych zjawisk, trendów, zarys kierunków zagospodarowania, itp. Badanie może być realizowane także w formie wyłożenia ankiety w wybranych ogólnodostępnych miejscach czy w formie audytoryjnej. Warto pamiętać: Planując technikę należy pamiętać, aby starannie dobrać miejsce przeprowadzania badań (punkty centralne, z których korzysta wiele osób/ użytkowników przestrzeni objętej konsultacjami), a także termin jej realizacji (warunki pogodowe mogą okazać się utrudnieniem, dlatego w niektórych przypadkach bezpieczniejsze będzie przeprowadzenie sondażu w sezonie wiosenno-letnim). Warto także zadbać o drobne, ale istotne, kwestie organizacyjne, m.in. zawiadomienie Straży Miejskiej o przeprowadzanych badaniach, wyposażenie ankieterów w listy polecające od prezydenta/burmistrza/wójta i materiały informacyjne dla dociekliwych. Przykłady zastosowania: Technika została wykorzystana w Przemyślu podczas konsultacji mpzp prowadzonych w ramach pierwszej edycji projektu „Szkoła świadomego planowania przestrzennego”. Mieszkańców Przemyśla pytano o potrzebę utworzenia nowego cmentarza na terenie gminy oraz o jego preferowane zagospodarowanie i sposoby oddzielenia od terenów otaczających (strefy buforowe cmentarza). W kwestionariuszu ujęto kluczowe kwestie, a jednocześnie zadbano o przystępny język (zrozumiałe określenie zagadnień przestrzennych, stosowne sformułowanie pytań o kwestie trudne, drażliwe jak np. spopielarnia zwłok). W rezultacie za pomocą tej techniki zebrano opinie od 400 osób. Wyniki sondażu uznano za kluczowy materiał dla dalszych prac planistycznych i konsultacyjnych (m.in. do dalszej dyskusji dotyczącej zagospodarowania cmentarza i rozmieszczenia poszczególnych funkcji w terenie objętym planem). Na podstawie zebranych opinii opracowano warianty planu, które wykorzystano w kolejnych technikach konsultacyjnych. Więcej o konsultacjach w Przemyślu: https://przemysl.pl/46776/szkola-swiadomego-planowania-przestrzennego.html Wyniki sondażu dostępne w formie slajdów: https://przemysl.pl/download//62823/rysunek1.jpeg; https://przemysl.pl/download//62824/rysunek2.jpeg; https://przemysl.pl/download//62825/rysunek3.jpeg Badanie ankietowe – badania CAWI (ankieta on-line) Typ narzędzia: internetowe
Badanie ankietowe w oparciu o ankietę on-line to jedna z technik badań ilościowych, którą można stosować w procesach konsultacji społecznych. Badanie można przeprowadzić przy pomocy różnych narzędzi – darmowych formularzy, które posiadają jednak pewne ograniczenia lub przy wykorzystaniu specjalnych płatnych platform/systemów ankietowych. Dzięki ankiecie internetowej możliwe jest zebranie, w krótkim czasie i w dużej skali, wstępnych oczekiwań użytkowników przestrzeni np. poznanie stosunku badanych do przestrzeni, identyfikacja głównych zjawisk, trendów, zarys kierunków zagospodarowania, itp. Badanie przeprowadzone z wykorzystaniem techniki CAWI (Computer Assisted Web Interview) ma szereg zalet, a główną z nich jest wygoda i komfort respondentów, którzy mogą wypełnić ankietę w dogodnym dla siebie miejscu momencie (pod warunkiem dostępu do Internetu). Istotnym udogodnieniem jest automatyzacja narzędzia: odpowiedzi badanych są automatycznie kodowane, dane są następnie zapisywane w bazie danych. Dzięki temu stosunkowo łatwo i szybko można uzyskać wyniki badania. Ponadto ankietę można promować przy wykorzystaniu popularnych portali internetowych czy mediów społecznościowych, co pozwala poszerzać krąg uczestników badania. Warto pamiętać: Decydując się na badanie ankietowe CAWI należy rozważyć, czy nie będzie się ono dublować z inną techniką ankietową i czy faktycznie może być efektywne. Należy również zadbać o dostępność ankiety (link umieszczony w widocznym miejscu na stronie, bezpośrednie przekierowanie itp.) oraz jej czytelność pod względem graficznym (przejrzysty układ, intuicyjne przejścia) oraz językowym (zrozumiały język, krótkie pytania). Dobrym rozwiązaniem jest także zamieszczanie grafik, np. propozycji planu/ poszczególnych rozwiązań/wariantów, dzięki czemu mieszkańcy mogą łatwiej odnieść się do koncepcji i wyrazić opinię. Przykłady zastosowania:
Wywiad indywidualny Typ narzędzia: interaktywne
Wywiad indywidualny jest jedną z podstawowych metod badań jakościowych. Przybiera formę rozmowy według częściowo ustrukturyzowanego scenariusza/wytycznych i umożliwia dotarcie do informacji, poszerzając wiedzę związaną z badanym tematem, pogłębiając spostrzeżenia i intuicje pozyskane drogą badań ilościowych. Dzięki tej metodzie możliwe jest poznanie indywidualnych opinii związanych z potrzebami/oczekiwaniami związanymi z przestrzenią planowaną do objęcia planem miejscowym czy studium. Technika może mieć szczególne znaczenie przy tematach budzących kontrowersje, ale sprawdza się także w sytuacji, kiedy dostęp do respondentów/zebranie grupy w określonym czasie w jednym miejscu jest niemożliwy. Warto pamiętać: Warto wcześniej przygotować rozmówcę pod kątem tematyki konsultowanego dokumentu, np. przy pomocy opracowanej w tym celu broszury informacyjnej przekazanej z odpowiednim wyprzedzeniem przed wywiadem. Szczególnie wartościowe pod kątem informacji do dokumentu planistycznego mogą okazać się wywiady przeprowadzone ze specjalistami w danym temacie czy z reprezentantami grup mieszkańców, którzy znają szerszy kontekst potrzeb społecznych. Przykłady zastosowania:
Warsztat wydobywczy – deliberative mapping Typ narzędzia: interaktywne
Rodzaj grupowej pracy warsztatowej, której celem jest zbadanie preferencji mieszkańców oraz zebranie propozycji możliwych rozwiązań projektowych. W spotkaniu uczestniczą zarówno mieszkańcy reprezentujący różne środowiska związane z terenem, dla którego ma być wykonany plan miejscowy/studium, jak i eksperci (planiści/projektanci, przedstawiciele administracji). Uczestnicy pracują podzieleni na panele tematyczne – w każdym wspólnie dyskutuje nad określoną kwestią, a wyniki tej pracy prezentuje się na forum, wszystkim uczestnikom. Co istotne, to mieszkańcy ustalają hierarchię omawianych kwestii i prezentują własne opinie na ich temat – nie są ograniczani przez ekspertów, na równi z nimi formułują pomysły i propozycje zmian. Zgłaszane przez mieszkańców opinie i propozycje mogą być potraktowane jako wytyczne przy ostatecznym przygotowaniu planu/studium. Formuła zastosowana w tej metodzie ma ułatwić zrozumienie perspektyw każdej ze stron (mieszkańców i ekspertów/ przedstawicieli administracji) i doprowadzić do uwzględnienia ich w procesie decyzyjnym. Metoda ta ze względu, że zakłada obecność decydentów w pracach warsztatowych jest przydatna zwłaszcza w obliczu złożonych i społecznie drażliwych tematów i decyzji. Warto pamiętać: Przydatne okaże się przygotowanie materiałów ułatwiających dyskusję m.in. wielkoformatowych map przedstawiających uwarunkowania terenu, obecną sytuacje, możliwe zmiany. Ciekawym pomysłem może być także połączenie warsztatu ze spacerem badawczym – wyjście w teren i pokazanie obszaru objętego planowaniem zapewni uczestnikom punkt odniesienia podczas późniejszej dyskusji (krótki spacer może odbyć się w dniu warsztatu – bezpośrednio przed lub jako oddzielna technika – odpowiednio wcześniej, np. tydzień, dwa tygodnie przed warsztatem). Dobrym rozwiązaniem jest również przygotowanie materiałów informacyjnych na dokumentu planistycznego i konsultowanych zmian i przekazanie ich wcześniej uczestnikom – razem z zaproszeniami na warsztaty. Dzięki temu uczestnicy mogą zapoznać się z poruszaną tematyką i lepiej przygotować do spotkania, co przekłada się pozytywnie na merytorykę dyskusji. Przykłady zastosowania:
Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawy” współfinansowanego przez Norwegię w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz ze środków budżetu Państwa, realizowanego przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Warsztaty konsultacyjne Typ narzędzia: interaktywne
Spotkanie grupowe warsztatowe, którego celem jest wspólne przeanalizowanie kluczowych dla procesu planistycznego kwestii/problemów dotyczących danego terenu. Prace przebiegają w formie pracy grupowej wspartej licznymi metodami aktywizującymi, pozwalającymi uczestnikom na wyrażenie opinii, wspólne określenie priorytetów i wypracowanie możliwych rozwiązań. W warsztatach powinny uczestniczyć reprezentanci różnych środowisk: przedstawiciele samorządu lokalnego, przedsiębiorcy, lokalni liderzy społeczni, członkowie organizacji pozarządowych, przedstawiciele grup mieszkańców, itp. Proces konsultacji w zakresie planowania przestrzeni podczas warsztatów może zostać wzmocniony przez zastosowanie technik rysunkowych, pracy przy mapie czy makiecie, elementów wizualizacji – wyobrażania sobie terenu po jego zagospodarowaniu. Warto pamiętać: Istotny jest odpowiedni dobór miejsca i terminu warsztatów (miejsce dostępne, najlepiej na terenie objętym konsultacjami, godziny popołudniowe). W przypadku braku doświadczenia w realizacji tego typu konsultacji warto zdecydować się na zaangażowanie zewnętrznego moderatora, który profesjonalnie poprowadzi warsztaty i zadba o jakość oraz porządek dyskusji. Do dobrych praktyk należy zapewnienie opieki dla dzieci na czas warsztatu, aby rodzice/opiekunowie mogli swobodnie uczestniczyć w dyskusji. Przykłady zastosowania:
World Café Typ narzędzia: interaktywne
Technika World Café (określana też jako Rozmowy w kawiarence) to rodzaj pracy warsztatowej, nastawionej na konwersację prowadzoną przez uczestników. Metoda pozwala w uporządkowany sposób przeprowadzić grupowy proces wymiany opinii i informacji oraz generowania pomysłów dla obszaru, dla którego mają powstać dokumenty planistyczne. Metoda, służąc raczej wymianie pomysłów niż określaniu konkretnych rozwiązań, jest szczególnie przydatna podczas początkowych faz procesu partycypacyjnego – pomaga określić potrzeby i oczekiwania zaangażowanych stron, a także stworzyć sprzyjającą dalszym rozmowom atmosferę. Nazwa techniki odzwierciedla charakter pracy – swobodną „kawiarnianą” atmosferę dyskusji, która odbywa się w mniejszych grupach, przy stolikach. Dla każdego stolika-stanowiska wyznacza się określony temat dyskusji oraz gospodarza – osobę, która pełni funkcję moderatora i sprawuje pieczę nad przebiegiem rozmowy. Uczestnicy dyskusji zostają podzieleni na mniejsze ok. czteroosobowe zespoły, i siadają przy wyznaczonych stolikach. Po pewnym czasie (ok. 20 minut) osoby biorące udział w dyskusji przenoszą się do innego stolika – przy którym omawiany jest inny temat/aspekt. Gospodarze stolików zostają na swoich miejscach i za każdym razem streszczają nowej grupie osób najważniejsze zagadnienia poruszane w ramach dotychczasowej dyskusji, a następnie kontynuuje się rozmowę „w nowym składzie”. Aby uzyskać bogaty w treść i pomocny w dalszym procesie konsultacyjno-planistycznym materiał powarsztatowy, warto zachęcać uczestników do zapisywania i/lub graficznego przedstawiania swoich pomysłów na kartkach lub papierowych obrusach. Wnioski z konwersacji odbywających się przy poszczególnych stolikach powinny być na koniec omówione na forum plenarnym. Wyniki mogą zostać przedstawione w formie graficznej np. na tablicy, flipcharcie. Warto pamiętać: Pomocne będzie przygotowanie krótkiego wprowadzenia na początku spotkania – omawiającego sposób pracy, ale także kluczowe kwestie dla zagadnień, które będą poruszane przy stolikach (np. aspekty prawne, uwarunkowania przestrzenne). Należy zadbać też o odpowiednie zaaranżowanie sali, tak by oddać charakter techniki, a jednocześnie zapewnić komfortowe warunki do pracy (grupy nie zagłuszają się wzajemnie, zachowana płynność przejść między stolikami). Praktyczne porady i wskazówki dotyczące prowadzenia konsultacji społecznych metodą World Café można znaleźć w materiale opracowanym przez World Café Community Foundation (2008) „Rozmowy w Kawiarence. Przewodnik krok po kroku, jak z rozmowy zrobić narzędzie” (org. World Café presents, A quick reference guide for putting conversations to work…). Prezentacja przygotowana i przetłumaczona na potrzeby bazy dobrych praktyk partycypacji publicznej prowadzonej przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych w ramach projektu „Decydujmy razem” jest dostępna pod adresem: https://partycypacjaobywatelska.pl/wp-content/uploads/2015/11/world_cafe_opis_narzedzia_final.pdf Przykłady zastosowania:
Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji
Warsztat plenerowy Typ narzędzia: interaktywne
Odmiana klasycznego warsztatu - grupowa praca warsztatowa bezpośrednio w terenie, którego dotyczą konsultacje (terenie objętym sporządzanym dokumentem planistycznym). Pozwala na zebranie potrzeb i oczekiwań mieszkańców w zakresie zagospodarowania terenu, a także na przedstawienie wariantów rozwiązań (np. za pomocą prototypowania) i poznanie opinii na ich temat. Technika sprawdza się zarówno na początku konsultacji (diagnoza potrzeb), jak i na dalszych etapach procesu partycypacyjnego (prezentacja wypracowanych propozycji/ wariantów rozwiązań). Takie rozwiązanie pozwala odnosić się do konkretnych części terenu, jak również umożliwia bieżącą weryfikację składanych pomysłów. Aby zadbać o dynamikę pracy, warto wyznaczyć kilka stanowisk tematycznych (z moderatorami) oraz podzielić uczestników na mniejsze grupy. Alternatywa, zamiennik, uzupełnienie – jakkolwiek by określać znaczenie warsztatu plenerowego w konsultacjach, zawsze będzie on posiadał wartość dodaną, czy to w zakresie obserwacji obszaru, czy lepszej identyfikacji potrzeb. Większa czytelność propozycji, przestrzenne zobrazowanie założeń projektu, aktywna wymiana spostrzeżeń to tylko wybrane efekty takich konsultacji. Wyjście z budynku ma także symboliczny charakter: wyraża ono otwarcie na ludzi i ich problemy, chęć dojścia do ich źródła. Mimo, iż technika wymaga nieco większego wysiłku i przygotowań oraz zajmuje więcej czasu, to jakość zebranych uwag, spostrzeżeń i obserwacji odwzajemnia starania organizatorów. Warto pamiętać: Warto zaplanować technikę na okres wiosenno-letni, kiedy temperatury sprzyjają aktywnościom na świeżym powietrzu oraz zlokalizować warsztat bezpośrednio w terenie objętym konsultacjami.Należy także pamiętać o opracowaniu planu awaryjnego na wypadek niekorzystnych warunków atmosferycznych (np. zapewnienie sali w pobliżu), jak również o odpowiednim przygotowaniu materiałów warsztatowych, aby można było je swobodnie rozstawić w plenerze. Ponadto wybierając termin warto uwzględnić kalendarz imprez miejskich, aby uniknąć zdublowania się konsultacji z innym wydarzeniem. Przykłady zastosowania:
Sondaż deliberatywny ® Typ narzędzia: interaktywne
Sondaż deliberatywny to licencjonowana wieloetapowa metoda konsultacji społecznych, której celem jest poznanie rozkładu opinii przy zapewnieniu pełnego dostępu do informacji. Zapewnienie dostępu do informacji oznacza w tym wypadku przygotowanie materiałów, które prezentują dostępne rozwiązania/ alternatywne scenariusze rozwiązanie wybranego zagadnienia (np. ok. 30 stron tekstu z grafiką lub prezentacja multimedialna). Informacje mają dostarczyć uczestnikom podstawową wiedzę oraz możliwe rozwiązania danej kwestii. Następnie na reprezentatywnej próbie mieszkańców danego terenu, przeprowadzany jest sondaż bazowy (ankieta) dotyczący opracowanych scenariuszy rozwiązań. Kolejny etap zakłada debatę publiczną, do której zaprasza się część osób uczestniczących wcześniej w ankiecie (ok. 1/3). Uczestnicy debaty z odpowiednim wyprzedzeniem otrzymują wcześniej przygotowane materiały informacyjne. Podczas debaty publicznej stosuje się moderowaną dyskusję grupową, spotkania z ekspertami i lokalnymi władzami, a następnie podczas sesji plenarnej następuje podsumowanie pracy, dyskusja na forum, tajne głosowanie. Wyniki badań są podawane do publicznej wiadomości. W niektórych wypadkach przeprowadza się ponowne badanie sondażowe wśród osób, które brały udział w sondażu bazowym, ale nie uczestniczyły w debacie. Metoda deliberatywnego ustalenia preferencji opinii publicznej została opracowana przez prof. Jamesa Fishkina. Obecnie jest rozwijana pod jego kierownictwem przez Centrum Demokracji Deliberatywnej (Center for Deliberative Democracy) na Uniwersytecie Stanforda, które dysponuje prawem do stosowania tej konkretnej metody. Sondaż deliberatywny jako metoda konsultacyjna jest stosowany w różnych krajach, ale szczególną popularnością cieszy się w USA. Przykłady zastosowania tej metody w Polsce wiązały się m.in. z poznaniem opinii nt planów wykorzystania przestrzeni miejskiej.
Przykłady zastosowania:
http://partycypacjaobywatelska.pl/wp-content/uploads/raport__Poznan_SD_2009.pdf
http://threshold2008.org/cmsAdmin/uploads/Threshold2008CountywideAssemblyReport.pdf
Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawy” współfinansowanego przez Norwegię w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz ze środków budżetu Państwa, realizowanego przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Future city game Typ narzędzia: interaktywne
Technika pozwala stworzyć wspólną wizję rozwoju przestrzennego (ale także społecznego, gospodarczego) miasta bądź jego fragmentu, we wczesnym etapie procesu planowania przestrzeni, w tym wypracowywać konkretne rozwiązania przestrzenne i funkcjonalne dla danego miejsca (np. zagospodarowanie placu, ożywienie ulicy). Future City Game to zazwyczaj trwające dzień/ dwa dni spotkanie, w którym uczestniczą różni interesariusze: mieszkańcy i eksperci np. badacze społeczni, architekci, urzędnicy, przedstawiciele organizacji pozarządowych. W warsztacie bierze udział ok. 25-30 uczestników oraz obserwatorzy. Podczas warsztatów stosuje się formę pracy w grupach, a cały proces jest moderowany przez tzw. mistrza gry. Warsztaty składają się z kilku etapów określanych jako 10 kroków, podczas których dokonuje się wspólnie m.in. analizy problemów globalnych i lokalnych oraz perspektyw miasta (gospodarczych, społecznych, ekologicznych, kulturowych), generowania pomysłów na przyszłość (tworzenie wizji rozwoju), testowania zaproponowanych pomysłów w terenie ze wsparciem ekspertów, prezentacja na forum ostatecznych koncepcji wypracowanych w grupach. Końcowe rozwiązania są oceniane przez graczy i obserwatorów, a po wybraniu najlepszego projektu dyskutuje się o możliwościach i sposobach jego realizacji. Metodologia Future City Game została opracowana przez British Council ramach projektu „Creative Cities”. Przykłady zastosowania:
http://ftp.wawcity.pl/kultura.php?id=1415 http://www.turystyka24h.pl/turystyczne_otwieramy-najkrotsza-ulice-w-polsce-zapraszamy-1415.html
http://gdanskcentrum.blogspot.com/2009/10/kreatywne-wejscie-od-podworka.html http://www.gdanskodnowa.pl/ Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji Planowanie partycypacyjne Typ narzędzia: interaktywne
Zastosowanie tej techniki konsultacji społecznych jest szczególnie zasadne, gdy konsultacje dotyczą zmian przestrzenno-funkcjonalnych, a przedmiotem podejmowania decyzji jest kształt fizyczny i program zagospodarowania konkretnej przestrzeni, np.: plan miejscowy, rewitalizacja jakiegoś obszaru, budowa instytucji publicznej (muzeum, jednostka edukacyjna, etc.). Planowanie partycypacyjne zakłada proces składający się z trzech etapów: analizy środowiskowej, interaktywnego projektowania i wypracowania ostatecznej koncepcji. Pierwszy etap polega na przeprowadzeniu badań społecznych (analiza danych zastanych, ale przede wszystkim badania wywołane – ilościowe i/lub jakościowe), które pozwolą na zdiagnozowanie potrzeb i oczekiwań różnych grup, wstępną analizę zasobów miejsca oraz analizę interesariuszy. Na tym etapie przewiduje się także urbanistyczne prace przygotowawcze (wizja lokalna, zebranie dokumentów, etc.). Drugi etap stanowi rdzeń całego procesu i polega na projektowaniu rozwiązań dla danej przestrzeni w ścisłej współpracy z interesariuszami. W ramach tego etapu realizowane są prace warsztatowe (kilka spotkań), w których uczestniczą przedstawiciele różnych grup – w tym zarówno mieszkańcy, jak i projektanci. Podczas warsztatów projektowych wypracowywane są wspólne pomysły rozwiązań przestrzennych, a przebieg dyskusji kontroluje moderator, który pośredniczy między uczestnikami, a także wprowadza do procesu wiedzę zgromadzoną w badaniach (podczas pierwszego etapu). Następnie, na podstawie tych spotkań, architekci z pomocą zespołu badawczego/konsultantów przygotowują różne warianty koncepcji, które są ponownie konsultowane z interesariuszami. Ostatni – trzeci – etap polega na dyskusji nad koncepcjami i podjęciu ostatecznej decyzji co do wyboru propozycji planistycznej - zatwierdzonej przez wszystkie strony (także przez wykonawcę projektu). Warto pamiętać: Aby zapewnić jak najwyższą jakość działań, od samego początku procesu warto włączyć wykonawcę projektu/dokumentu planistycznego. Przykłady zastosowania:
Planning for Real ™ Typ narzędzia: interaktywne
Technika Planning for Real™służy planowaniu rozwoju społeczności lokalnych, pozwalając na wyartykułowanie przez mieszkańców swoich potrzeb za pomocą dyskusji oraz wizualizacji (makiety). Za jej pomocą można zbierać opinie mieszkańców zarówno w kwestiach małych i lokalnych (np. place zabaw, zagospodarowanie ulicy, skweru), jak i nieco szerszych – planowanie przestrzenne obejmujące rozwój nieco większych obszarów (osiedle, dzielnica, część miasta). Metoda zakłada pracę w grupie, a kluczowym elementem jest trójwymiarowa makieta – model przestrzenny omawianego obszaru. Z tego względu istotne jest, by techniki Planning for Real nie stosować do rozległych terenów (np. miasta), gdyż trójwymiarowy model staje się wówczas nieczytelny, a proces konsultacji traci na jakości i skuteczności. Makieta może zostać wykonana wspólnie przez uczestników z materiałów dostarczonych przez organizatorów, ale ze względu na pracochłonność tego procesu bywa także wykonywana wcześniej (np. zaangażowanie uczniów z okolicznej szkoły w proces konsultacji poprzez budowanie makiety lub – wariant bardziej kosztowny – wydruk 3D). Wizualizacja poprzez makietę pozwala użytkownikom przestrzeni zgłosić swoje propozycje i zobaczyć teren w potencjalnym przyszłym zagospodarowaniu. Dzięki temu dochodzi do weryfikacji stanowisk mieszkańców i ekspertów (projektantów), łatwiej jest też osiągnąć porozumienie co do wizji terenu. Formuła spotkania zależy od założeń organizatora: może być to spotkanie otwarte, może być to seria profilowanych spotkań dedykowana poszczególnym grupom mieszkańców (osobno młodzież, osobno rodzice z dziećmi, osobno seniorzy itp.). Podczas spotkań/spotkania mieszkańcy wraz z ekspertami pracują w jednej dużej grupie i w oparciu o makietę terenu, zgłaszają swoje potrzeby i pomysły dotyczące zagospodarowania obszaru. Na gotowej makiecie uczestnicy umieszczają karty przedstawiające różne lokalne kwestie, np. dostępna miejska infrastruktura, transport publiczny, dostępne usługi, miejsca spotkań i spędzania czasu wolnego. Część kart jest pustych i to uczestnicy mają je wypełnić w trakcie spotkania – zapisując na nich kwestie, których wcześniej nie założyli organizatorzy. Idea polega na tym, by kładąc na modelu kartę, wypowiedzieć jednocześnie sugestię dotyczącą rozwiązań/pomysłów związanych z daną kwestią (kartą) i przestrzenią. Uczestnicy powinni mieć możliwość przesuwania/modyfikowania niektórych elementów makiety, tak by jak najlepiej móc zaprezentować swoje pomysły. Technika konsultacji Planning for Real zostało opracowana przez The Neighbourhood Initiatives Foundation (NIF) i jest opatrzona znakiem ochronnym. Użycie jej wymaga uzyskania zgody NIF. Warto pamiętać: Ponieważ jest to technika licencjonowana, kluczowe jest zaangażowanie profesjonalnego moderatora, który posiada licencję na prowadzenie techniki. Ważna jest jakość makiety – należy zadbać, aby była możliwie dokładna, ale też zrozumiała dla uczestników spotkań. Istotne jest określenie z odpowiednim wyprzedzeniem nakładów czasowych i finansowych potrzebnych do przygotowania makiety. Warto także zatroszczyć się o detale, np. praca przy makiecie może okazać się bardziej atrakcyjna i efektywna, jeśli organizatorzy przygotują ruchome elementy – propozycje zagospodarowania, które uczestnicy będą mogli nanosić na makietę. Przykłady zastosowania:
Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawy” współfinansowanego przez Norwegię w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz ze środków budżetu Państwa, realizowanego przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Charrette Typ narzędzia: interaktywne
Warsztaty urbanistyczne oparte na idei tzw. projektowania otwartego. Technika zakłada intensywne, kilkudniowe sesje warsztatowe z zaangażowanymi interesariuszami, których celem jest wypracowanie i zaprezentowanie wspólnej koncepcji zagospodarowania przestrzeni. Zastosowanie metody Charrette jest szczególnie efektywne w przypadku konsultacji związanych ze zmianą/planowaniem przestrzeni, projektowaniem budynków lub przestrzeni publicznych, tworzeniem planów zagospodarowania przestrzennego. Konsultacje prowadzone w modelu Charrette trwają od kilku dni do nawet kilku tygodni, a liczba uczestników spotkań także jest zróżnicowana - od 50 do ponad 100 osób. Co istotne, uczestnicy konsultacji reprezentują różne środowiska (grupy mieszkańców, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, eksperci), w tym specjalistów w różnych dziedzinach np. architekci, urzędnicy, działacze społeczni, prawnicy. Proces składa się z kilku etapów. Pierwszy to podzielenie głównego przedmiotu dyskusji na mniejsze tematy, o których w kolejnej fazie rozmawiają poszczególne grupy (etap drugi – praca w grupach). Etap trzeci to praca wspólna, podczas której wszyscy uczestnicy na forum omawiają postępy prac, dzieląc się ze sobą uwagami i sugestiami przydatnymi w kolejnej rundzie pracy w grupach. Cały proces koordynowany jest przez moderatora/moderatorów. W efekcie dyskusji uzyskuje się konkretne propozycje oraz zalecenia dotyczące omawianego zagadnienia związanego z przestrzenią, która ma zostać objęta dokumentem planistycznym. Warto pamiętać: Należy zadbać o możliwie szerokie działania informacyjne i promocyjne oraz o koordynację działań rekrutacyjnych. Więcej informacji o metodzie i sposobach jej wykorzystania znajduje się na stronie National Charrette Institute (http://charretteinstitute.org) Przykłady zastosowania:
Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawy” współfinansowanego przez Norwegię w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz ze środków budżetu Państwa, realizowanego przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Badania w działaniu (ocena partycypacyjna) Typ narzędzia: interaktywne
Badania w działaniu (action research) to podejście badawcze charakterystyczne m.in. dla antropologii i pedagogiki. To proces oparty na uczestnictwie i zorientowany na pozyskiwanie wiedzy (w tym rozwój samowiedzy), która będzie miała praktyczne zastosowanie dla konkretnych społeczności w konkretnej przestrzeni. Celem tego typu badań jest nie tylko pozyskanie wiedzy/nowej perspektywy na kwestie istotne z punktu widzenia wspólnoty, ale także wytworzenie praktycznych rozwiązań odpowiadających na zdiagnozowane problemy czy potrzeby. Badania w działaniu z powodzeniem mogą zostać wykorzystane jako jedna z technik konsultacji społecznych dla dokumentów planistycznych. Za ich pomocą można przeprowadzić diagnozę obszaru (poznać zwyczaje, potrzeby i pomysły użytkowników), wypracować wspólną wizję rozwoju czy zebrać propozycje rozwiązań projektowych. Główna zaleta tej metody to fakt, że angażuje ona w proces konsultacji członków lokalnej społeczności, zachęca ich do podejmowania inicjatywy i uczestnictwa w procesie decydowania o najbliższej przestrzeni. Włączenie do badań w działaniu młodzieży szkolnej – w roli „badaczy” to jedna z popularniejszych i skuteczniejszych form realizacji tej metody. W efekcie zwiększa się wiarygodność pozyskanych informacji i trafność zdiagnozowanych problemów/potrzeb. Konsultacje w takiej formie ułatwiają dotarcie do zróżnicowanych grup mieszkańców. Uczniowie po zapoznaniu się z ideą pracy badacza oraz po przeszkoleniu ankieterskim, stają się przygotowanymi do pracy ankieterami przeprowadzającymi samodzielnie wywiady/ankiety z mieszkańcami terenu (zaczynając od swoich własnych domów, przez sąsiadów, środowisko rówieśnicze, rodzinę etc.). W ten sposób powstaje materiał preferencji mieszkańców dotyczących priorytetów zagospodarowania przestrzennego terenu przygotowany na bazie badań społecznych wykonanych wśród mieszkańców, którego wyniki mogą zostać uwzględniane w projekcie planu/studium. Warto pamiętać: Czynnikiem sukcesu jest dobrowolność uczestnictwa – w technikę powinni się włączyć zainteresowane osoby. W przypadku realizacji badań w działaniu przez młodzież szkolną kluczową kwestią jest odpowiednie zaplanowanie harmonogramu techniki, aby nie kolidował z okresami świątecznymi czy feriami szkolnymi, jak również z innymi wydarzeniami szkolnymi i wystawianiem ocen. Technika nie powinna być także zbyt rozciągnięta w czasie, aby zaangażowanie uczniów nie osłabło. Dobrym rozwiązaniem jest przygotowanie dodatkowej zachęty dla uczniów, np. w postaci drobnych upominków, ocen z aktywności w szkole. Przykłady zastosowania:
Spotkania otwarte Typ narzędzia: interaktywne
Spotkanie otwarte jest jednym z częściej stosowanych narzędzi partycypacyjnych. W spotkaniu mogą wziąć udział wszyscy zainteresowani mieszkańcy, by podzielić się swoimi potrzebami, opiniami, pomysłami związanymi z przestrzenią, która ma zostać objęta dokumentami planistycznymi. Dużą zaletą tej formy konsultacji jest fakt, że pozwala ona na skonfrontowanie perspektyw przedstawicieli różnych grup: mieszkańców, władz, projektantów. Podczas spotkania uczestnicy mogą formułować swoje uwagi oraz zadawać pytania przedstawicielom władz bądź ekspertom. Mają też możliwość zgłaszanie wniosków i propozycji zmian do tworzonego planu/studium. Należy także zadbać o czytelny komunikat wyjaśniający uczestnikom charakter spotkania – nie jest to miejsce podejmowania decyzji, ale możliwość zebrania informacji i propozycji, które następnie zostaną skierowane do decydentów. Warto pamiętać: Podczas przygotowywania spotkania otwartego warto zadbać o odpowiednie przygotowanie akcji informacyjnej (plakaty, informacje na stronach internetowych i portalach społecznościowych, ulotki), zapewniającej udział zainteresowanych osób. Aby podnieść skuteczność prowadzenia dyskusji, zaleca się udział moderatora, który zadba o przestrzeganie porządku i merytoryki rozmowy oraz będzie łagodził ewentualne kwestie sporne. Ważny jest również optymalny dobór miejsca, w którym ma się odbyć spotkanie, ponieważ od warunków, w jakich przebiega rozmowa, w dużej mierze zależy sukces konsultacji. Dla efektywnego wykorzystania techniki warto rozważyć organizację spotkania otwartego jako wprowadzenia do konsultacji na początku procesu konsultacyjnego, a także jako podsumowania na zakończenie konsultacji. Przykłady zastosowania: Technikę zastosowała gmina Ryglice podczas konsultacji SUiKZP realizowanych w ramach pierwszej edycji projektu. „Szkoła świadomego planowania przestrzennego”. Zorganizowano serię spotkań otwartych w siedmiu miejscowościach na terenie gminy, dzięki czemu umożliwiono udział mieszkańcom różnych części gminy. Technika była realizowana pod koniec procesu konsultacyjnego, kiedy posiadano już wstępne propozycje rozwiązań. W spotkaniach uczestniczył przedstawiciel projektanta studium, a dyskusję usystematyzowano w 3 wątki tematyczne, co usprawniło wymianę opinii i zgłaszanie pytań. Przygotowano też materiały pomocnicze (wielkoformatowe mapy), które ułatwiły odnoszenie się do konkretnych terenów/kwestii podczas dyskusji. Opis techniki w oparciu o definicję opracowaną w ramach projektu „Wzmacnianie mechanizmu partycypacji w m.st. Warszawy” współfinansowanego przez Norwegię w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz ze środków budżetu Państwa, realizowanego przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. DEMOCS (Deliberative Meetings of Citizens)
To metoda, która ma umożliwić niewielkiej grupie mieszkańców dyskusję na tematy związane z życiem publicznym – a przypadku konsultacji dotyczących planowania przestrzennego – na zapoznanie się i przedyskutowanie wstępnych propozycji rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych. Metoda pozwala poznać opinie i oczekiwania mieszkańców odnośnie zmian i rozwoju swojego otoczenia. Wykorzystuje się format gry karcianej: odkrywając poszczególne karty, uczestnicy kompletują informacje dotyczące przedmiotu konsultacji/spotkania i uzyskują obraz sytuacji złożony z różnych punktów widzenia. Uczestnicy podczas spotkania otrzymują przygotowane wcześniej specjalne karty informacyjne, w związku z tym zdobywają dodatkową wiedzę w zakresie projektowych zmian terenu. Uczestnicy po zapoznaniu się z treścią leżących przed nimi kart wybierają najważniejsze według nich zagadnienia/elementy i uzasadniają swój wybór. Spotkania DEMOCS, ze względu na ich informacyjny charakter, stanowią dobry sposób na rozpoczęcie procesu konsultacji, a jednocześnie zachęcają mieszkańców do włączania się w dialog społeczny i podejmowanie decyzji mających realny wpływ na przestrzeń, w której żyją. Warto pamiętać: Metoda ta pozwala na osiągnięcie dobrego poziomu komunikacji między uczestnikami, jednak aby podnieść efektywność konsultacji zaleca się zaangażowanie moderatora/facylitatora, który będzie stanowił wsparcie podczas dyskusji. Spotkania konsultacyjne Typ narzędzia: interaktywne
Spotkanie konsultacyjne to stosunkowo powszechna, łatwa w realizacji i niedroga metoda konsultacji społecznych. Metoda pozwala na poznanie opinii – wyrażonych wprost przez mieszkańców, ale także wspólne wypracowanie rozwiązań dla bieżących/dalszych decyzji planistycznych. Spotkania mogą być zarówno dedykowane konkretnej grupie interesariuszy (np. tylko przedsiębiorcom czy tylko przedstawicielom z branży turystycznej) , jak i skierowane do ogółu osób związanych z terenem/tematem konsultacji: mieszkańców/ użytkowników terenu, przedsiębiorców, lokalnych liderów społecznych, organizacji pozarządowych, przedstawicieli grup mieszkańców – gdyż w ten sposób można poznać opinie i poglądy różnych interesariuszy. W spotkaniu uczestniczyć powinni także decydenci (przedstawiciele lokalnych władz). Ważną rolę w tego rodzaju konsultacjach odgrywają eksperci – to oni moderują przebieg spotkania, prezentują propozycje i rozwiązania planistyczne, które później stanowią przedmiot wspólnej dyskusji, udzielają dodatkowych informacji, odpowiadają na pytania oraz wyjaśniają wątpliwości zgłaszane przez uczestników. Warto pamiętać: Zapraszając różne grupy interesariuszy ważne jest, aby miejsce spotkania pozostało neutralne dla wszystkich uczestników. Dobrą praktyką jest też zatrudnienie zewnętrznego moderatora, który prowadzi spotkanie oraz czuwa nad jego przebiegiem. Z kolei organizując spotkanie dla konkretnej grupy interesariuszy, warto do zaproszenia dołączyć materiał informacyjny o terenie czy planowanych wątkach dyskusji, aby uczestnicy mogli lepiej się przygotować do udziału czy chętniej się zaangażować. Przykłady zastosowania:
Interaktywny model terenu 3D
Trójwymiarowy model utworzony z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania (zgodnie z hasłem: „Dajemy Wam możliwość projektowania w kontekście prawdziwego świata”), który pozwala przedstawić wszystkim interesariuszom atrakcyjną wizualnie, łatwą do zrozumienia propozycję projektu koncepcyjnego, niezależnie od ich znajomości kwestii technicznych. Intuicyjne narzędzia nawigacyjne umożliwiają swobodne badanie zaproponowanego rozwiązania w kontekście istniejącego otoczenia. Zaproponowane rozwiązania można oglądać z różnych perspektyw, a w przypadku propozycji wariantowych – można przechodzić od jednej propozycji projektu do innej i oceniać alternatywne rozwiązania z dowolnego punktu widzenia, co zapewnia cenny wgląd w założenia projektowe. Funkcja interaktywnej edycji projektów pozwala wprowadzać informacje zwrotne uzyskane od interesariuszy, a tym samym ułatwia szybkie podejmowanie decyzji. Aplikację można wyposażyć w funkcję pozwalające nie tylko na prezentację modelu, ale także na pozostawienie komentarza lub realizację krótkiej ankiety, za pomocą której użytkownicy wypowiadają się na temat konkretnych widoków/propozycji rozwiązań. Warto pamiętać: Jest to jedna z bardziej kosztownych metod, jej cena różnicuje się w zależności od wielkości terenu, standardu szczegółowości, zagęszczenia zabudowy, liczby obiektów charakterystycznych itp. Technika jest rekomendowana dla mniejszych powierzchniowo dokumentów planistycznych, zwartych przestrzeni, w których proponuje się istotne zmiany funkcji. Technikę lepiej wykorzystać na bardziej zaawansowanym etapie konsultacji. Interaktywny model terenu 3D warto wykorzystać podczas innych technik, np. spotkań, warsztatów, wówczas projektanci mogą na bieżąco go modyfikować, wprowadzając niektóre uwagi czy pomysły uczestników. Przykłady zastosowania:
Konsultacje pisemne
To jedna z najprostszych, ale i jedna z najmniej angażujących metod konsultacji. W określonym przedziale czasowym mieszkańcy mogą składać pisemnie wnioski i uwagi do planu/studium. W celu usprawnienia procesu i łatwiejszej systematyzacji wniosków z przeprowadzonych konsultacji można przygotować formularze ankiety z kilkoma pytaniami do mieszkańców dotyczącymi poszczególnych elementów planu/studium. Formularze powinny być dostępne w Urzędzie Miasta, do pobrania w formie pliku na miejskiej stronie internetowej, mogą być także wyłożone w wybranych miejscach/budynkach w przestrzeni miasta, można je także rozesłać listownie do mieszkańców. Warto pamiętać: Technika powinna być stosowana jako uzupełnienie technik interaktywnych (spotkań, warsztatów itp.), a nie jako samodzielna czy główna forma pozyskiwania opinii w procesie konsultacyjnym. Warto rozważyć organizację techniki na początkowym etapie konsultacji (I etap, przed wyłożeniem dokumentu do publicznego wglądu), aby nie dublowała się z oficjalnymi uwagami składanymi na etapie wyłożenia. Przykłady zastosowania:
Konsultacje on-line Typ narzędzia: internetowe
Ta forma konsultacji ma przede wszystkim charakter informacyjny, jest stosunkowo łatwa do przeprowadzenia, a jej atutem jest także niski koszt. To technika, którą warto realizować przez cały czas trwania procesu konsultacyjnego. Konsultowanie dokumentów planistycznych on-line warto prowadzić nie tylko dla całego planu/studium, ale zwłaszcza dla jego najbardziej istotnych fragmentów – propozycji poszczególnych elementów planu. Konsultowany dokument i/lub jego fragmenty powinny zostać udostępnione w przestrzeni internetowej, tak aby mieszkańcy, którzy chcą wypowiedzieć się na ich temat, mieli wgląd do ich treści. Konsultacje on-line mogą zostać przeprowadzone na różne sposoby i przy zastosowaniu różnych narzędzi pomocniczych, pozwalających na zebranie opinii, np. interaktywnego formularza, geodyskusji, sondy zamieszczonej na stronie miejskiej. Tego typu konsultacje mogą być także realizowane poprzez m.in. specjalnie w tym celu utworzoną stronę internetową z forum dyskusyjnym (lub zakładkę/podstronę zamieszczoną na stronie internetowej gminy), media społecznościowe (np. dedykowany profil na Facebooku) czy za pomocą serwisów służących prowadzeniu konsultacji społecznych on-line, np. platformy konsultacyjnej gminy, lokalnej wersji serwisu MamZdanie (www.mamzdanie.org.pl), platformy CyfrowaDemokracja.pl itp. Warto pamiętać: Należy pamiętać, aby treści prezentowane w Internecie były rzeczywiście przystępne i przyciągające uwagę, m.in. przyjazna nawigacja strony, atrakcyjna i czytelna grafika. Warto zadbać także o mechanizm zliczający liczbę wejść na stronę/ zakładkę, pozwoli to przynajmniej w pewnym stopniu ocenić frekwencję/społeczne zainteresowanie prezentowanymi materiałami. W przypadku dyskusji na forum, np. prowadzonej z wykorzystaniem platformy konsultacyjnej, należy wyznaczyć osobę, która będzie odpowiedzialna za moderację. Przykłady zastosowania:
|
|
|||||||||||||||||
